Ngày 17/6, Báo Điện tử VietnamPlus (TTXVN) tổ chức tọa đàm chuyên đề Báo chí thu hút Gen Z bằng nội dung sáng tạo, quy tụ nhiều chuyên gia đào tạo báo chí, chuyên gia công nghệ, lãnh đạo các cơ quan báo chí và các nhà báo, phóng viên giàu kinh nghiệm.

Sự kiện diễn ra trong bối cảnh báo chí truyền thống đang đối mặt với những thách thức chưa từng có từ sự thay đổi mạnh mẽ của thói quen tiêu dùng thông tin ở thế hệ Z – nhóm độc giả sinh ra và lớn lên trong thời đại kỹ thuật số.

Tại buổi tọa đàm, ông Trần Tiến Duẩn, Tổng Biên tập Báo Điện tử VietnamPlus trong phát biểu của mình cho biết, theo khảo sát của Statista, 50% Gen Z nhận thông tin hằng ngày từ mạng xã hội và chủ yếu sử dụng điện thoại di động để tiếp cận tin tức. Khảo sát của Báo Điện tử VietnamPlus với 764 người trẻ cũng cho thấy, 83,9% Gen Z tiếp cận thông tin qua smartphone, trong khi máy tính chỉ chiếm 12%. Các lĩnh vực Gen Z quan tâm nhất trên không gian số là xã hội, văn hóa, đời sống, phát triển bản thân, tình cảm gia đình, du lịch. Đặc biệt, loại hình nội dung được ưa chuộng là video (78,4%), hình ảnh (67,8%), bài viết ngắn (64,7%), podcast và sản phẩm đa phương tiện.

Nghiên cứu của Nic Newman (Journalism, Media, and Technology Trends and Predictions 2024) cũng chỉ ra rằng các nền tảng dựa trên video, đặc biệt là nội dung ngắn, trực quan, đang làm thay đổi cách thức truyền thông. Mạng xã hội như Facebook, TikTok, Zalo chiếm lĩnh phần lớn thời gian của người dùng trẻ, trong khi báo chí và truyền hình truyền thống ngày càng mất đi sức ảnh hưởng.

"Độc giả nói chung và Gen Z nói riêng ngày càng có những yêu cầu khắt khe hơn về chất lượng nội dung, về trải nghiệm đa phương tiện mới mẻ và hấp dẫn. Sự phát triển của các nền tảng công nghệ mới và mạng xã hội cũng đang đặt ra những thách thức không nhỏ về mô hình hoạt động, khả năng cạnh tranh và duy trì nguồn thu cho các cơ quan báo chí. Việc chủ động nắm bắt xu hướng, ứng dụng công nghệ tiên tiến, đổi mới sáng tạo trong sản xuất và phân phối nội dung nhằm thu hút đa dạng đối tượng độc giả trở thành yêu cầu mang tính sống còn" – ông Duẩn nói.

Chia sẻ tại tọa đàm, ông Bùi Công Duyến – Giám đốc sản phẩm Tòa soạn hội tụ ONECMS – nhấn mạnh: "Khủng hoảng mô hình truyền thống là điều không thể phủ nhận. Độc giả trẻ không còn chủ động tìm đến các trang báo mà chờ tin tức "tìm đến" họ qua mạng xã hội, nền tảng giải trí, KOLs, YouTubers… Đối thủ của báo chí không chỉ là các tòa soạn khác mà là toàn bộ không gian mạng. Sự sụt giảm niềm tin và sự chú ý khiến thời gian dành cho mỗi nguồn tin ngày càng ngắn lại. Làm thế nào để báo chí trở nên thiết yếu trở lại với người trẻ là câu hỏi lớn cần được các nhà sản xuất nội dung trả lời.

Cũng tại tọa đàm, Thạc sỹ Nguyễn Văn Hào (Viện Báo chí - Truyền thông, Học viện Báo chí và Tuyên truyền) phân tích, Gen Z thích nội dung nhanh, ngắn, trực quan, ưu tiên xem hơn đọc, yêu thích video ngắn dạng dọc (TikTok, Reels, Shorts), meme, trend, ngôn ngữ "bắt vibe". Họ đòi hỏi nội dung cá nhân hóa, có giá trị đối thoại, giọng nói chân thật (podcast, audio news) và không kiên nhẫn với bài báo dài. Gen Z muốn trải nghiệm đa phương tiện, được tham gia, phản biện, chia sẻ quan điểm cá nhân và quan tâm đến các giá trị xã hội, công bằng, môi trường, sức khỏe tinh thần.

Đặc biệt, ông Hào nhấn mạnh vai trò của AI trong việc giúp Gen Z vượt qua "sự mệt mỏi của tin tức" do quá tải thông tin. "Gen Z có xu hướng sử dụng AI như ChatGPT để tóm tắt, cá nhân hóa, cập nhật tin tức nhanh gọn, thay vì đọc nhiều nguồn tin truyền thống" - ông nói.

Ông cũng chỉ ra các xu hướng công nghệ nổi bật như AI, livestream, video ngắn, cá nhân hóa nội dung, "khu phố riêng tư" trên mạng xã hội, cũng như thói quen sử dụng màn hình dọc và công thức 3S (Star – Story – Solution) trong video TikTok để thu hút Gen Z ngay từ 3 giây đầu tiên.

Về ngôn ngữ, ông Hào cho rằng: "Ngôn ngữ Gen Z ngắn gọn, giàu hình ảnh, ẩn dụ, viral, trending, thể hiện qua meme, icon, nhạc nền, sticker, emoji. Báo chí cần hiểu, dịch ngôn ngữ Gen Z sang ngôn ngữ thân thiện, kể chuyện bằng hình, âm thanh, chuyển động, không chỉ văn bản". Ông đề xuất sử dụng ngôn ngữ Gen Z ở các chuyên mục giải trí, đời sống, multimedia, giáo dục, xã hội, môi trường, công nghệ để tăng tính gần gũi và lan tỏa.

Các chuyên gia đều thống nhất rằng, việc ứng dụng công nghệ mới là yếu tố sống còn. Trí tuệ nhân tạo (AI) giúp cá nhân hóa trải nghiệm, tự động hóa sản xuất, tóm tắt, tạo video/audio từ text, phân tích dữ liệu. Thực tế ảo/tăng cường (VR/AR) mang đến trải nghiệm "đắm chìm", trực quan hóa thông tin phức tạp. Báo chí dữ liệu, quiz, poll, gamification giúp tăng thời gian onsite và tương tác.

Gen Z không chỉ là đối tượng truyền thông mà còn là đối tác, là người đồng hành cùng báo chí trong kỷ nguyên số. Để thu hút và giữ chân thế hệ này, báo chí cần đổi mới tư duy, nội dung, công nghệ, đào tạo và mô hình tổ chức. Như ông Bùi Công Duyến nhấn mạnh: "Chấp nhận Mobile & Social First" là kim chỉ nam, trao quyền cho nhóm sáng tạo trẻ, xây dựng thương hiệu và cộng đồng, chủ động tổ chức các hoạt động tương tác để biến độc giả thành fan trung thành".