Chống buôn lậu, hàng giả - cuộc “tổng vệ sinh” cần lặp lại mỗi ngày

Trong bối cảnh nền kinh tế thị trường hội nhập sâu rộng, vấn nạn buôn lậu, hàng giả, hàng nhái không chỉ là nguy cơ bóp méo môi trường kinh doanh, thất thu ngân sách mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến quyền lợi, sức khỏe người tiêu dùng. 

Vì thế, đợt cao điểm chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả chính là "cuộc tổng vệ sinh" thị trường, khẳng định một chuyển hướng mạnh mẽ từ phòng ngừa sang tấn công chủ động, quyết liệt. Điều này đã được Chính phủ đặt thành nhiệm vụ chính trị trọng tâm và lâu dài.

Ngày 15/5/2025, Thủ tướng Chính phủ đã có Công điện 65/CĐ-TTg năm 2025 về mở đợt cao điểm đấu tranh ngăn chặn, đẩy lùi tình trạng buôn lậu, gian lận thương mại, hàng giả, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ trên toàn quốc, thời gian từ ngày 15/5/2025 đến ngày 15/6/2025.

Khác với nhiều đợt ra quân chống hàng giả trước đây mang tính chất "chiến dịch", đợt cao điểm lần này mang thông điệp rõ ràng như Thủ tướng Phạm Minh Chính chỉ ra tại Công điện 65: "Không có vùng cấm, không có ngoại lệ". Tinh thần này xuyên suốt từ Trung ương tới địa phương, từ chỉ đạo điều hành cho đến lực lượng thực thi. Hàng trăm vụ việc vi phạm bị phát hiện, thu giữ lượng hàng hóa vi phạm trị giá hàng chục tỷ đồng là minh chứng rõ ràng cho sự chuyển động mạnh mẽ ấy.

"Một trăm tấn hàng giả mà chính quyền không biết thì chỉ có hai khả năng: hoặc mất ý chí chiến đấu, hoặc bị mua chuộc". Lời khẳng định của Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính như hồi chuông cảnh tỉnh cả hệ thống chính trị, cơ quan chức năng phải nghiêm túc nhìn nhận lại trách nhiệm và hành động.

Vụ triệt phá hơn 100 tấn thuốc tân dược và thực phẩm chức năng giả tại Hà Nội là một lời cảnh tỉnh sâu sắc. Không chỉ vì mức độ vi phạm lớn, tinh vi, mà còn vì hậu quả trực tiếp đến sức khỏe người dân, điều không thể đo đếm bằng tiền. Nguy hiểm hơn, hành vi này không đơn lẻ mà còn có sự móc nối, tiếp tay của một bộ phận cán bộ, như cung cấp phiếu kiểm nghiệm giả để hợp thức hóa sản phẩm.

Bên cạnh đó, vụ việc khởi tố 5 cựu lãnh đạo Cục An toàn thực phẩm (Bộ Y tế) là bước đi cần thiết để xóa bỏ "vùng cấm", củng cố niềm tin của người dân vào sự nghiêm minh của pháp luật. Tuy nhiên, vụ việc cũng đặt ra câu hỏi: Vì sao lỗ hổng pháp lý, nhất là trong lĩnh vực dược và an toàn thực phẩm vẫn chưa được lấp đầy? Sự chậm trễ trong hướng dẫn thi hành Luật, chế tài chưa đủ sức răn đe và cơ chế giám sát thiếu thực chất đã tạo điều kiện cho những "ổ bệnh" cũ tiếp tục tái phát.

Điểm tích cực rõ nét trong đợt cao điểm lần này là các bộ, ngành, địa phương hành động đồng loạt, quyết liệt và có chiều sâu. Bộ Công Thương với kế hoạch giám sát theo Quyết định 1398/QĐ-BCT về việc ban hành Kế hoạch Cao điểm giám sát, kiểm tra, xử lý các hành vi buôn lậu, gian lận thương mại, hàng giả và xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ trong tình hình mới; Bộ Công an đẩy mạnh điều tra, xử lý hình sự; Bộ Y tế tuyên bố không khoan nhượng; ngành hải quan siết chặt kiểm soát thông tin, đánh giá rủi ro theo chuỗi hàng hóa…

Một loạt điểm nóng như Saigon Square (TP. Hồ Chí Minh), các tuyến phố thương mại tại Đà Nẵng, Hà Nội đã bị kiểm tra, xử lý. Tuy vậy, phản ứng của tiểu thương - đóng cửa né kiểm tra, vận chuyển hàng hóa "chạy chốt" cho thấy thói quen đối phó vẫn rất phổ biến. Điều này cũng chỉ ra một thực tế rằng khi hành vi vi phạm đã "ăn sâu bén rễ", nếu chỉ trông vào đợt cao điểm là chưa đủ. Chống hàng giả, buôn lậu phải trở thành trách nhiệm thường trực của mọi cấp, mọi ngành.

Một trong những nút thắt lớn nhất hiện nay là trách nhiệm chưa rõ ràng bởi địa bàn không rõ, lĩnh vực chồng chéo, khi có vi phạm đùn đẩy, né tránh. Thủ tướng Chính phủ yêu cầu: "Phải rõ người, rõ việc, rõ trách nhiệm, rõ địa bàn", có như vậy mới nâng cao vai trò người đứng đầu và xóa bỏ tình trạng "cha chung không ai khóc".

Thực tế cho thấy, không ít vụ việc lớn chỉ được phát hiện khi đã tồn tại nhiều năm. Nếu không có sự giám sát thường xuyên và trách nhiệm cụ thể gắn với từng địa phương, từng đơn vị, những nỗ lực chống hàng giả sẽ chỉ như "bắt cóc bỏ đĩa".

Bên cạnh đó, vai trò của doanh nghiệp và người tiêu dùng cũng cần được đặt ra. Việc một doanh nghiệp phân phối hơn 130 thương hiệu quốc tế đã từng giãi bày rằng sản phẩm nhái khiến doanh nghiệp thất thu từ 15 - 20% cho thấy họ không thể "đơn độc" bảo vệ thương hiệu. Doanh nghiệp cần một hệ thống pháp luật minh bạch, cơ chế phản hồi nhanh chóng, xử lý vi phạm triệt để.

Về phía người tiêu dùng, nếu vẫn dễ dãi bắt tay tiêu thụ hàng nhái, "ham rẻ" mà bỏ qua chất lượng và xuất xứ, hàng giả sẽ còn đất sống. Vì thế, chống hàng giả cũng cần sự thay đổi hành vi tiêu dùng thông qua truyền thông giáo dục, nâng cao nhận thức.

Bản chất của đợt cao điểm lần này không đơn thuần là "ra quân bắt vi phạm", mà là bước đầu chuẩn hóa thị trường theo hướng văn minh, minh bạch, bảo vệ người tiêu dùng. Đây là tiền đề cho chính sách cải cách sâu rộng hơn: hoàn thiện luật pháp, tăng cường chế tài, ứng dụng công nghệ để kiểm tra, truy xuất nguồn gốc, xây dựng dữ liệu vi phạm tập trung...

Bởi vậy, đợt cao điểm chống buôn lậu, hàng giả đang diễn ra không phải là một chiến dịch đơn lẻ, mà là phát súng mở màn cho giai đoạn thay đổi lớn về tư duy quản lý thị trường. Nếu giữ được "lửa hành động", xác định đúng trọng tâm, rõ trách nhiệm và duy trì sự giám sát xã hội rộng khắp, Việt Nam hoàn toàn có thể tiến tới mục tiêu tối thượng: xóa bỏ hàng giả, hàng lậu, lành mạnh hóa thị trường, nâng cao chất lượng sống của nhân dân. Đặc biệt, đợt cao điểm chống buôn lậu, hàng giả năm 2025 còn là "cú hích" mạnh mẽ để định hình lại tư duy quản lý, thiết lập lại kỷ cương thị trường và gửi đi thông điệp pháp luật không khoan nhượng.

Chống buôn lậu, hàng giả như Thủ tướng từng nhấn mạnh không phải là một chiến dịch nhất thời mà là nhiệm vụ trường kỳ, xuyên suốt, không ngừng nghỉ. Đó là cuộc "tổng vệ sinh" vì chất lượng sống của người dân, sự phát triển của doanh nghiệp tử tế. Việt Nam sản xuất kinh doanh lành mạnh, minh bạch và tin cậy trong mắt thế giới.