Tôn vinh tiếng Việt: Giữ cội nguồn cho thế hệ mai sau

Trong một buổi sáng Chủ Nhật, tiếng trẻ con ê a đánh vần, xen lẫn tiếng cười đùa rộn rã vang lên trong một trung tâm văn hóa địa phương. Không phải một ngôi trường trong nước mà là lớp học tiếng Việt tại tỉnh Gunma – nơi những người mẹ, người cha và những tình nguyện viên tận tụy đang cùng nhau gìn giữ tiếng mẹ đẻ cho thế hệ sinh ra và lớn lên trên đất Nhật.

Người khởi xướng lớp học đặc biệt này là chị Nguyễn Kim Thoa, một người mẹ Việt sống lâu năm tại Nhật. Ban đầu, mục đích chỉ đơn giản là giúp các con mình hiểu tiếng Việt và biết nói chuyện với ông bà mỗi lần gọi điện về quê nhà, cũng như để các con không quên đi nguồn gốc của mình. "Khi tôi chia sẻ ý định dạy tiếng Việt cho con với bạn bè, mọi người hưởng ứng ngay và nhờ tôi dạy luôn cho con của họ. Từ đó, tôi có thêm động lực để mở lớp", chị Thoa kể lại.

Từ một lời kêu gọi trên Facebook vào tháng 7/2024, cộng đồng người Việt tại Gunma đã nhanh chóng tập hợp lại, người góp công, người góp sức. Những cái tên như Nguyễn Duy Toàn, Hồ Thị Thu Thủy, Nguyễn Thị Kiều, Châu Cẩm Loan… đã trở thành "cánh tay nối dài" cho lớp học – từ việc mượn địa điểm, xin giấy tờ đến đứng lớp dạy học. Tháng 9 cùng năm, lớp tiếng Việt chính thức khai giảng với 2 lớp học và hàng chục học sinh.

Lớp học tiếng Việt tại Gunma không có bảng hiệu lớn, không tài trợ, không ngân sách từ bất kỳ tổ chức nào. Tất cả đều bắt đầu từ tinh thần tự nguyện và tình yêu quê hương. "Tôi từng là giáo viên tại Việt Nam nên khi đứng lớp cũng tự tin hơn", cô Hồ Thị Thu Thủy, người phụ trách lớp 2, chia sẻ. "Dù chỉ dạy một buổi mỗi tuần nhưng tôi luôn soạn giáo án theo sách giáo khoa 'Chân trời sáng tạo' và có điều chỉnh lại cho phù hợp với trẻ em Việt Nam sinh ra tại Nhật", chị cho biết thêm.

Thầy Nguyễn Duy Toàn cho biết khi dạy các bé từ 5 tuổi, nhiều em gần như không biết gì về tiếng Việt. "Thách thức lớn nhất là ngôn ngữ chính của các em là tiếng Nhật. Chúng tôi phải dạy từ vỡ lòng và tạo không khí vui nhộn để giữ các em gắn bó với lớp", thầy Toàn nói.

Các giáo viên tổ chức các trò chơi liên quan đến tiếng Việt ngay tại lớp học. Chứng kiến cảnh các cháu lớp 1 hăng hái xung phong tham gia trò chơi chọn đúng chữ, có thể nói các giáo viên tình nguyện ở đây thực sự đã trăn trở và dốc tâm huyết để các cháu có giờ học ý nghĩa, để các cháu cảm thấy học tiếng Việt thực sự là "mỗi ngày đi học là một ngày vui".

Lớp học không chỉ dạy ngôn ngữ, mà còn là nơi gieo mầm văn hóa Việt Nam trong tâm hồn con trẻ. Các buổi học vào dịp Trung thu, 20/10, 20/11 hay Tết thiếu nhi Việt Nam được tổ chức như một ngày hội: học sinh múa lân, viết thiệp chúc mừng mẹ, tặng thiệp cho cô giáo, chơi trò chơi dân gian như nhảy dây, kéo co.  

"Chúng tôi muốn các cháu học mà vui, vui để học", chị Kim Thoa chia sẻ.

Cô Châu Cẩm Loan, chủ một quán ăn Việt tại Gunma, dù bận rộn vẫn dành thời gian tham gia trợ giảng: "Tôi thấy lớp học rất ý nghĩa, giúp trẻ em Việt không quên nguồn gốc. Mỗi buổi dạy là một niềm vui thật sự".

Hiện tại, lớp học thu hút gần 30 học sinh, con số lớn so với các lớp tiếng Việt khác ở Nhật Bản. Việc điều hành lớp học, thuê địa điểm, mua giáo trình đều do nhóm tự tổ chức. Mỗi học sinh chỉ đóng 1.000 yên/tháng, đủ để mua sách vở, giấy mực, dụng cụ giảng dạy. Hầu hết giáo viên không chuyên môn sư phạm, nhưng luôn nỗ lực hết mình để giữ nhịp học đều đặn mỗi tuần.

"Nếu dừng lớp nhiều là các cháu chán, bỏ mất", cô giáo Trần Thị Nga cho biết. "Các cháu ở đây từ 5 đến 10 tuổi, đa số chưa biết tiếng Việt, phải dạy từ A, B, C".

Để mỗi lớp hoạt động hiệu quả, mỗi phòng học luôn có 2 giáo viên – một chính, một phụ, nhằm đảm bảo vừa giảng bài vừa bao quát lớp học. Cô Mến, trợ giảng lớp 2, chia sẻ: "Có em đọc được nhưng không hiểu nghĩa, có em biết nghĩa nhưng không biết viết. Tôi phải để ý từng bạn để hướng dẫn kỹ càng".

Đằng sau lớp học là sự thấu hiểu và đồng hành từ phụ huynh. Chị Bùi Anh Ngọc, mẹ của 2 học sinh lớp 1 và lớp 2, chia sẻ: "Con tôi đi học tiếng Việt rất vui, các cháu hiểu rằng mình là người Việt Nam, biết tự giác viết chữ ở nhà dù còn viết xấu. Tôi mong lớp học sẽ phát triển hơn nữa".

Không gì xúc động hơn khi nghe một đứa trẻ 7 tuổi nói: "Con là người Việt Nam. Con học tiếng Việt để nói chuyện với ông bà" – đó là cảm nghĩ của cháu Thủy Tiên, học sinh lớp 2, khi chia sẻ với phóng viên TTXVN.

Dù phải chạy xe hơn 20km, hay hi sinh thời gian cá nhân, những người thầy, người cô ở lớp tiếng Việt tại Gunma vẫn kiên định với một niềm tin chung: ngôn ngữ là cầu nối văn hóa, là cội rễ để thế hệ trẻ không quên mình là ai.

Lớp học tiếng Việt tại Gunma không chỉ dạy ngôn ngữ, mà còn dạy tình yêu đất nước, lòng biết ơn cha mẹ, sự gắn bó với cộng đồng. Lớp học là minh chứng cho sức mạnh tự thân, cho thấy cộng đồng người Việt tại Nhật hoàn toàn có thể cùng nhau viết tiếp một câu chuyện đẹp: giữ gìn văn hóa giữa xứ người.